Առաջադրանք

Շտեմարան 2-ից կատարիր 109 էջից 227-244 առաջադրանքները։

227-2

228-1

229-2

230-4

231-1

232-1

233-1

234-1

235-3

236-2

237-2

238-3

239-1

240-3

241-2

242-1

243-4

244-2

Այս անկայուն աշխարհի կայուն կետերը

Աշխարհում, որտեղ փոփոխություններն ու անորոշությունը դարձել են մեր գոյության անբաժանելի մասը, կայունության ցանկությունը դառնում է բնական և հասկանալի: Այս էսսեում ես կցանկանայի տեսնել, թե ինչպես ենք մենք կայունություն փնտրում անկայուն աշխարհում, ինչ գործոններ են ազդում դրա վրա և ինչու է դա այդքան կարևոր մեր բարեկեցության համար: Կայունությունը առաջին հերթին կապված է մեր կյանքում վստահության և կանխատեսելիության զգացման հետ: Այն մեզ հիմք է տալիս, որի վրա մենք կարող ենք պլաններ կազմել, հասնել նպատակներին և աճել որպես անհատներ: Սա թույլ է տալիս մեզ պաշտպանված և վստահ զգալ ապագայում

Կայունության վրա ազդող հիմնական գործոններից մեկը սոցիալական և տնտեսական միջավայրն է։ Երբ տնտեսությունը բարգավաճում է, գործազրկությունը ցածր է, և կրթության և առողջապահության հասանելիությունն ապահովված է, մարդիկ իրենց ավելի կայուն և վստահ են զգում իրենց ապագայի նկատմամբ: Միևնույն ժամանակ, սոցիալական անարդարությունը, հակամարտությունները և տնտեսական ճգնաժամերը կարող են խաթարել կայունությունը և անհանգստություն և անհանգստություն առաջացնել:

Կայունության վրա ազդող մեկ այլ գործոն մեր ներքին վիճակն է և դժվարություններին և սթրեսին դիմակայելու ունակությունը: Որքան ուժեղ լինեն մեր հուզական ռեսուրսները, այնքան ավելի լավ կկարողանանք հարմարվել փոփոխություններին և կայունություն պահպանել նույնիսկ անկայուն պայմաններում: Ընտանիքի, ընկերների և համայնքի աջակցությունը նույնպես կարևոր դեր է խաղում մեր հուզական կայունությունը պահպանելու համար: Չնայած ժամանակակից աշխարհում մեր առջև ծառացած մարտահրավերներին և բարդություններին, կայունության ցանկությունը մնում է մեր բարեկեցության կարևոր կողմը: Այն օգնում է մեզ վստահ և ապահով զգալ, իրականացնել մեր ծրագրերն ու երազանքները և կառուցել որակյալ հարաբերություններ ուրիշների հետ: Ուստի կարևոր է ուշադրություն դարձնել ինչպես արտաքին, այնպես էլ ներքին գործոններին, որոնք նպաստում են այս անկայուն աշխարհում կայունության ստեղծմանը և պահպանմանը։

Առաջադրանք

1. Լրացրու տրված տեքստում բաց թողած տառերը և կետադրիր։
   Կեսարը մի քանի վայրկյան լուռ ու մանրազնին նայում էր մի կետի, հետո գիրթ շարժումով վեր կացավ։ Չէ,՝ այսօր ևեթ այդ ամբարտավան նեղմիտներին կպարտադրի կստիպի ճանաչել իրեն արքա։ Ոչ ոք չի հանդգնի դեմ կանգնել իր որոշմանը ժամանակն է՝ այդ թխամորթ բարբարոսները հասկանան՝ ինչ ասել է Կեսար: Այո,՛ և կարշավի, ճանապարհին խստորեն կպատժի անօրեններին, պայմանագիրն ուխտադրժորեն խախտելու համար:
   Երբ մտածածին պատկերներն անէացան, առօրէական կյանքը նրան առավ իր անհեթեթ հորձանքի մեջ։ Ճռնչացող ծխնիներով երկփեղկ դռների մեջ հայտնվեց ծառան՝ Բարդուղիմեոսը՝ արծաթե մատուցարանը ձեռքին։ Ընդոստ շրջվեց և տեսնելով ծառային՝ նշան արեց որ մենակ թողնի իրեն: Մնալով մենակ՝ նա հապշտապ հանեց գիշերազգեստը, հագավ երկար թեզանիքներով բաճկոնը, բոբիկ ոտքերը մտցրեց մույկերի մեջ։

Խորհրդային Հայաստանը 1920-22թթ․

Պատճառահետևանքային կապի վերհանում՝ վերհանե՛ք Փետրվարյան ապստամբության պատճառները և հետևանքները։

Հայաստանում 1921 թ. փետրվարյան ապստամբության պատճառները հիմնականում պայմանավորված էին բոլշևիկյան իշխանությունների սխալ քաղաքականությամբ: Հայաստանի բոլշևիկ ղեկավարների գործադրած ձերբակալությունների, բռնագրավումների, հալածանքների քաղաքականությունը, հայկական բանակի և սպայության ոչնչացումը, հարևանների հետ խոստացված խնդիրները լուծելու անկարողությունը ժողովրդին մղեցին զինված ապստամբության: Ապստամբության հետևանքով հայ ժողովուրդը կարողացավ ապացուցել իր իրավունքների համար կռվելու պատրաստակամությունը: Ապստամբության արդյունքում մեղմացավ բոլշևիկյան ժողովրդահալած քաղաքականությունը Հայաստանում:

2․ Նկարագրե՛ք Խորհրդային Հայաստանի առջև ծառացած տարածքային-սահմանային խնդիրները և զուգահեռներ անցկացրե՛ք դրանց ու ներկայիս Հայաստանի առջև ծառացած տարածքային-սահմանային խնդիրների միջև.

Խորհրդային Հայաստանի առջև ծառացած տարածքային-սահմանային խնդիրները

1921թ. սկզբին, երբ ընթանում էր մոսկովյան կոնֆերանսի նախապատրաստությունը, թուրքական կողմն ամեն ինչ անում էր նախապես իր օգտին լուծելու հարցերը՝ հակառակ դեպքում սպառնալով անցնել Անտանտի կողմը։ Եվ նա հասավ իր նպատակին։ Ռուսաստանը հայկական հողերը նվիրաբերեց Թուրքիային։ Նա փորձում էր դա արդարացնել համաշխարհային հեղափոխության շահերով։ Այս վերջինի նպատակով, նշել է Վ. Լենինը, մենք ստիպված ենք ժամանակավորապես զոհաբերել հայ աշխատավորների շահերը։ Կարսի և մյուս տարածքների համար, բազմիցս կրկնել են Ի. Ստալինը և մյուս ղեկավարները, չարժե կռվել Թուրքիայի հետ։ Իսկ Գ.Չիչերինի հայանպաստ դիրքորոշման (հողային պահանջի) առթիվ Ի. Ստալինը հեռագրել է Վ. Լենինին, թե դա հայկական իմպերիալիստական պահանջ է, ուստի չպետք է թույլ տալ։

Ռուսաստանը Հայաստանին հրավիրեց մասնակցել Թուրքիայի հետ բանակցություններին, բայց Թուրքիան առարկեց հայկական պատվիրակության մասնակցությանը։

1921թ. փետրվարի 26-ից մարտի 16-ը Մոսկվայում կայացան ռուս-թուրքական բանակցությունները և ավարտվեցին բարեկամության ու եղբայրության մասին պայմանագրի ստորագրումով։ Հայկական պատվիրակությունը (Ալեքսանդր Բեկզադյան, Սահակ Տեր-Գաբրիելյան) Թուրքիայի պնդումով չէր մասնակցում բանակցություններին, սակայն պատրաստել էր իր առաջարկությունները, այն է՝ Կարսի մարզի, Ալեքսանդրապոլի ու Սուրմալուի գավառի վերադարձը, այսինքն 1914 թ. սահմանների վերականգնում։ Սակայն այդ բոլոր հարցերը նախապես համաձայնեցվել էին բանակցող կողմերի միջև հօգուտ Թուրքիայի։ Կոնֆերանսի կամ բանակցությունների ընթացքում հայկական հողերի որևէ պահանջ չի ներկայացվել թուրքական պատվիրակությանը։ Թուրքերի կողմից միակ զիջումը վերաբերում էր Բաթումին, որն անցավ Վրաստանին։ Փաստորեն տեղի ունեցավ Բաթումի և Կարսի ու Սուրմալուի գավառի փոխանակություն։

Առաջին հանրապետության անկումը

1․ Ներկայացրե՛ք 1920թ․ թուրք-հայկական պատերազմը։ Համեմատե՛ք այն 2020-ի Արցախյան պատերազմի հետ։

1920 թվականի թուրք-հայկական պատերազմը շատ նման էր 2020-ի Արցախյան պատերազմին։ 1920 թվականին Թուրքիան և Ռուսաստանը ունեին պայմանավորվածություն, ըստ որի թուրքերը պետք է պատերազմեին Հայաստանի դեմ, իսկ ռուսները կեսից գային և իբր թե փրկեին հայերին։ Պատերազմի ընթացքում շատ տարածքներ գրավեց Թուրքաին, իսկ հետո էլ մերժեց Ռուսաստանի միջնորդությունը և շարունակեց կռվել այնքան, մինչև Հայաստանը ստորագրեց պայմանագիրը։ 2020 թվականին պատերազմը այդպես չավարտվեց, քանի որ վերջում կնքվեց եռակողմ պայմանագիր, բայց միևնույն է պատերազմները ունեն շատ նմանություններ։

Հայաստանի 1-ին հանրապետությունը

1. Ներկայացրե՛ք Հայաստանի 1-ին հանրապետության կառավարման համակարգը, Օրենսդիր, Գործադիր և Դատական մարմինները, համեմատե՛ք դրանք ներկայիս ՀՀ կառավարման համակարգի, իշխանության երեք ճյուղերի հետ:

Հայաստանի 1-ին հանրապետությունը կազմված էր երեք կառավարման ձևերից. Օրենսդիր՝ խորհրդարան, Գործադիր և Դատական: Առաջին և Երրորդ հանրապետությունները նման էին իրենց կառավարման համակարգով:

2. Ներկայացրե՛ք 1-ին հանրապետության կրթական համակարգը: Համեմատե՛ք այն ներկայիս ՀՀ կրթական համակարգի հետ

Առաջին հանրապետության կրթական համակարգն այլ էր: Կրթությունը տասնամյա էր և ավելի խիստ: Համալսարանները համեմատաբար քիչ էին: Այդ տարիների ամենամեծ ձեռքբերումը ԵՊՀ-ի ստեղծումն էր, որը պահպանվել է մինչ այժմ՝ գրեթե նույն սիստեմով: Այժմ կրթությունն ավելի ազատ է, ինչպես նաև սովորողի իրավունքներն ավելի պաշտպանված են: Ինչպես գիտենք, այժմ կրթությունը տասներկուամյա է, ինչը հանդիսանում է պատճառ անդադար քննարկումների՝ նախկին տասնամյա սիստեմը վերադարձնելու նպատակով, քանի որ ոչ բոլորն են կողմ նոր տարբերակին: Որոշ համալսարաններ պահպանվել են, որոշներն առանձնացել են, փոխվել են կառույցները, կատարվել են մի շարք տեղափոխումներ:

1918 թվականի հուլիսի 19ին Ազգային խորհուրդը ժամանում է Երևան՝ առաջատար քաղաքական կուսակցությունների և Թիֆլիսիս ու Երևանի ազգային խորհուրդների համաձայնությամբ կազմվել է բարձրագույն օրենսդիր իշխանությունը, որտեղ ընդգրկվել են տարբեր կուսակցությունների, ազգային խորհուրդների անկուսակցական և ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներ ՝46 մարդ։ Հուլիսի 24ին հրապարակվել է գործադիր բարձրագույն իշխանության ՝Կառավարության կազմը. վարչապետ ՝Հովհաննես Քաջազնունի, ներքին գործերի նախարար ՝Արամ Մանուկյան, արտաքին գործերի նախարար ՝Ալեքսանդր Խատիսյան։ Օգոստոսի 1ին Հայաստանի խորհուրդը գումարեց առաջին նիստը, որի արդյունքում նախագահ ընտրվեց՝Ավետիք Սահակյանը։ Սակայն 1919 թվականի հունիսի 21-23 տեղի ունեցան ՀՀ խորհրդարանի ընտրությունների։ Դրանք իրավունք ունեին մասնակցել 20 տարին լրացած քաղաքացիները ՝առանց խտրականությունների։ Նոր խորհրդարանի նախագահ ընտրվեց Ավետիս Ահարոնյանը։

րությունը կատարվում էր հայերենով։

Թեստային աշխատանք

Առաջադրանք

1. Բայի լրացումներ՝ գործողության հանգամանքներ և առարկաներ՝ պարագաներ և խնդիրներ։ 
2. Խնդիրների տեսակները՝ 
   —Ուղիղ խնդիր (ում, ինչը, ինչերը) 
   —Անուղղակի խնդիրներ՝
     -Հանգման խնդիր (ում, ինչին, ինչերին) 
    -Անջատման խնդիր (ումից, ինչից, ինչերից) 
    -Միջոցի խնդիր (ումով, ինչով, ինչերով) 
    -Ներգործող խնդիր (ում կողմից, ինչից, ինչով, ինչերով, ինչերից) 
    -Վերաբերության խնդիր (ում մասին, ինչի մասին, ումից, ինչից)։
3. Գտիր ուղիղ խնդիրները

• Ես նրան պատմում եմ գիտեցածիս ամենալավը։
• Իսկ ինքը դեռ ինչե՜ր գիտի…
• Նրանք անսպառ հետաքրքրությամբ լսում էին իմ պատմածը։
• Ես զգացի մի ծանրություն, մի ծանր տխրություն։
• Այդ արարքի համար երկուսին էլ հեռացրին համալսարանից։

Դերբայական դարձված

• Տրված նախադասություններում երկրորդական նախադասությունները վերածիր դերբայական դարձվածի (նպատակի պարագա, հանգման խնդիր, պայմանի պարագա, որոշիչ)։

1. Անցնում եմ Երևանի հարավային թաղամասերից մեկով՝ Արարատյան դաշտը բռնելու նպատակով։
2. մի հարմար աշխատանք գտնելու նպատակով՝ Ես գիշերուզօր որոնումներ էի կատարում
3. Ծերունի ձկնորսը ուռկանը ծովը նետեց և սպասեց՝ ջրի մեջ ցանցը բացվելու ու ձգվելու համար։
4. Մենք նպատակ ունենք պատերազմը վերջացած զինաթափ անենք նրանց։
5. Մայերնին կորցնելուց կկորցնես և՛ քեզ, և՛ վարքը հայոց մեծերի, և՛ ապագան մեր ազգի։
6. Եվ նա կանի ամեն բան՝ քո չկանքելու պայմանով։
7. Մեր նպատակները չիրագործվելու դեպքում՝ մենք կկռվենք մինչև վերջին շունչը։
8. Ծնվել է մի նոր ու խոշոր բանաստեղծ՝ Հայաստանը նորովի ընկալող։

Բարդ ստորադասական նախադասություններ

1. Գտիր՝ տրված նախադասությունները բա՞րդ են, որոնք են բաղադրիչները։ Վերլուծիր շարահյուսորեն։
2. Բարդ ստորադասակակն նախադասություններում գտիր երկրորդականների բնույթը (պաշտոնը նախադասության մեջ)։

1․ բարդ ստորադասական նախադասություն,դիմացը ՝ փոքրիկ գյուղաքաղաքի արևմտյան փեշերին-բացահայտիչ, գլուխը-ուղիղ խնդիր, վեր է ցցել-ստորոգյալ, ոչ մեծ-որոշիչ, բարձունք-ենթակա, իշխող-որոշիչ, դիրք-ուղիղ խնդիր, ունի-ստորոգյալ, շրջապատի վրա-հանգման խնդիր․ 2րդական նախադասությունը ՝ որն իշխող դիրք ունի․․․

2․ բարդ ստորադասական նախադասություն․ ինչ- ուղիղ խնդիր, որ- ստորադասական շաղկապ, ես- ենթակա, ասում եմ- ստորոգյալ, դու- ենթակա, պետք է ընդունես- ստորոգյալ, լուրջ- ձևի պարագա, 2րդական նախ․ ՝ ինչ որ ես ասում եմ

3․հենց այսօր- ժամանակի պարագա, դու- ենթակա, գործ- ուղիղ խնդիր, կստանաս- ստորոգյալ, և եթե- ստորադաս․ շաղկապ, համաձայն ես- ստորոգյալ, վաղվանից-ժամանակիկ պարագա, կսկսենք աշխատել- ստորոգյալ

4․ բարդ համադասական նախադասություն, ովքեր- ենթակա, մեզ մոտ- տեղի պարագա, աշխատանքիճ ուղիղ խնդիր, անցնում- ստորոգյալ,հենց սկզբից- ժամանակի պարագա, պարտավոր են պատասխանել- ստորոգյալ, իմ- հատկացուցիչ, մի քանի- որոշիչ, հարցերին-հանգման խնդիր

5․բարդ ստորադասական նախադասություն, դասերից հետո- ժամանակի պարագա,ժամեր- ուղիղ խնդիր, անցկացնում էի- ստորոգյալ, Վենետիկի- հատկացուցիչ, հայտնի- որոշիչ, գրադարանում- տեղի պարագա, աշխարհիս- հատկացուցիչ, լավագուններից մեկը- ձևի պարագա, համարվում է- ստորոգյալ

6․ բարդ ստորադասական նախադասություն, երևի-վերաբերական, Միհրդատը- ենթակա, չէր զգացել- ստորոգյալ,իր- հատկացուցիչ, խոսքերով-միջոցի խնդիր, ամտնից առաջ- ձևի պարագա, ինձ — ուղիղ խնդիր, վիրավորում է- ստորոգյալ

7․բարդ համադասական նախադասություն․ ամեն ինչ-ուղիղ խնդիր, աղոթքով-միջոցի խնդիր, չես կարող անել- ստորոգյալ, չնայած- վերաբերական, տատս- ենթակա, միշտ- ժամանակի պաագա,ապավինում էր- ստորոգյալ, աղոթքի- հատկացուցիչ, զորությանը- ներգործող խնդիր: